پایگاه اطلاع رسانی وحید باقر پور کاشانی وحید باقر پور کاشانی
صوت ســـخنرانی:
سخنران: دڪتر وحید باقرپور ڪاشانی
𑁍 ⋆ 𑁍 ⋆ 𑁍 ⋆ 𑁍 ⋆ 𑁍 ⋆ 𑁍 ⋆ 𑁍
•دانلود ڪلیپ، pdf و صوتِ سخنرانی با ڪلیڪ روے عبارات زیر:
┓ 🖌┏؛
┛┗؛ چیستی مرگ و علت تقدم مرگ از حیات در قرآن ↓📋 › ؛
در سورهٔ مبارکهٔ ملک آیهٔ ۲: ﴿الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاهَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ۚ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْغَفُورُ﴾؛ «خداوند کسی است که خلق کرد مرگ و حیات را تا شما را بیازماید که کدام یکی بهتر عمل می‌کند و او عزیز و غفور است».
من یک نکاتی را در خصوص این آیه بگویم خیلی نکات جالبی است! چرا اول خداوند گفته: ﴿خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاهَ﴾، در صورتی که ما می‌بینیم حیات مقدم بر موت است! و چرا گفته: ﴿خَلَقَ الْمَوْتَ﴾، مگر موت، خلق هست؟ به حیات یک ویژگی‌هایی داده می‌شود، آن ویژگی‌ها اگر گرفته بشود که موت یک امر عدمی مگر نیست؟ امر عدمی که خلق محسوب نمی‌شود! بعضی‌ها این‌گونه مطرح کردند.
ببینید در مورد حیات، روح انسان در چهارماهگی از عالم ارواح با توجه به روایات فراوانی که «خَلَقَ الْأَرْوَاحَ قَبْلَ الْأَبْدَانِ بِأَلْفَیْ عَامٍ»، دو هزار سال قبل از خلقت اجسام، این انسان در عالم ارواح بوده این روح‌ها آن‌جا بوده، این روح تعلق به این جنین پیدا می‌کند.
لذا به آن چه می‌گویند؟ حیات انسانی. تا قبل آن حیات انسانی ندارد. لذا می‌گویند وقتی چهار ماه شد اگر چنانچه آسیبی رسید، دیهٔ کامل یک انسان را باید بدهید! جنین هست، چهار ماهش هست، اما دیهٔ کامل را دارد! این می‌شود حیات انسانی. قبلش حیات دارد حیات نباتی هست، حیات انسانی نیست. این بچه به دنیا می‌آید، وقتی که قبض روح بخواد بشود ﴿اللَّهُ یَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها﴾، قبض می‌کند، می‌کَند نفس‌ها را حین موت. موت که شد چی‌کار می‌شود؟! این نفس را از این بدن عنصری و مادی می‌کَند. آیا این تعلق به یک بدن دیگری پیدا می‌کند؟ بله، به بدن برزخی یا بدن مثالی؛ که یک بدنی هست شبیه همین بدن، منتها رقت و لطافت دارد و متناسب با همان عالم برزخ هست. این تحقق پیدا می‌کند به نوعی که تعلقش را از این بدن عنصری از دست می‌دهد تعلق به یک بدن مثالی پیدا می‌کند،این تعبیر شده به موت. موت، یک حالت وجودی هست، حالت ثبوتی هست، امر عدمی نیست! درست است که تعلقش را از این بدن از دست می‌دهد، اما باز تعلق پیدا می‌کند به بدن مثالی. لذا می‌شود موت هم به‌عنوان خلق در نظر بگیریم و این درست است.
حالا چرا گفتند که این موت اول از حیات است؟! به خاطر اینکه با موت، حقیقت انسان و جایگاه و غایت انسان و پروندهٔ انسان به تعبیری به معنی حقیقی بسته می‌شود یا به معنای حقیقت انسان شروع می‌شود. یعنی اهمیت مرگ بالاتر از حیات هست! به خاطر اینکه حیات آمده مقدمه‌ای برای جهان پس از مرگ باشد، اما این‌جا اگر مرگ شد دیگر کار تموم است! و همه چیز بعد از مرگ اتفاقات می‌افتد، حقائق به تعبیری بعد از مرگ اتفاق می‌افتد!
حالا این‌جا در تفسیر شریف لاهیجی، وجوهی را مطرح کرده؛ مثلاً گفتند که: «اگر مراد موت و حیات دنیایی باشد، اول تقدیر حیات است و بعد از آن تقدیر موت است».
می‌گوید پس این شاید مرادش این باشد که این حیاتی که می‌گوید، حیات دنیایی نباشد، مرادش این است که موت و حیات پس از مرگ باشد. از این آیه یک وجهی که می‌گوید مفسرین در نظر گرفتن این هست.
وجه دیگری باز ایشان می‌فرمایند که:
«و تقدیم موت می‌تواند از این جهت باشد که موت، خواننده‌تر است مردم را به حسن عمل».
یعنی وقتی مرگ هست، توجه به مرگ و حساب و کتاب، خواننده‌تر است که ما بالاخره توجه بکنیم به مسألهٔ مرگ. این هم یک وجهی در نظر گرفته شده است.
و باز آوردند:
«محتمل است که مراد از موت، موت دنیایی و از حیات، حیات اخروی باشد و در این صورت نیز خلق موت، مقدم است بر خلق حیات اخروی».
بعضی جاها این‌گونه در نظر گرفتند.
حالا ببینید ﴿الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاهَ﴾
«ما خلق کردیم موت و حیات را»، تا چه؟
﴿لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا﴾؛ یکی از جهت اینکه اصلاً خداوند چرا ما را خلق کرده؟ یا در موتیم یا در حیاتیم! هدف از خلقت چه بوده؟ آزمایش بوده! آزمایش بین بد و خوب نبوده که حالا یک عده مردود شوند! بلکه بین خوب و خوب‌تر بوده! لذا وقتی امام زمان علیه‌السلام تشریف می‌آورند، انسان‌ها بین خوب و خوب‌تر رقابت می‌کنند!
مثلاً ما الان دو نفر را نگاه می‌کنیم میگوییم تو ده تا گناه کردی در طی روز، شما پنج تا گناه کردی، شما پنج تا گناه کردی ثواب هم انجام دادی شما بهتری از او! آقا گناه کرده! این رقابت بین به تعبیری یا بین بد و بدتر هست یا بالاخره در ارتباط با بد و خوب در نظر می‌گیریم. اما وقتی امام زمان علیه‌السلام تشریف می‌آورند و اصلاً رضایت خداوند هدف از خلقت همین بوده که افراد رقابت بین خوب و خوب‌تر بکنند!
لذا یک جهتی که خداوند متعال خلق کرده
﴿لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا﴾، اجازه نداده که تو کار بد بکنی به بد تو را بخواهد امتحان بکند! به خوب و خوب‌تر تو را امتحان می‌کند!
پس «خداوند خلق کرد موت و حیات را تا شما را بیازماید که کدام یک نیکوتر هستید».
﴿أَحْسَنُ عَمَلًا﴾. در خصوص همین هم روایاتی ما داریم؛ مثلاً ﴿أَحْسَنُ عَمَلًا﴾ یک حدیثی هست در مجمع‌البیان مرحوم طبرسی جلد دهم صفحهٔ ۶۹ آوردند که نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم فرمودند: «أَحْسَنُ عَمَلًا به معنی أَحْسَنُ عَقْلًا است یعنی کدام یک از شما نیکوتر از روی عقل و تفکر مشی می‌کنید». شما را خلق کرد که با توجه به عقل کدام یکی بهتر مشی می‌کنید.
﴿وَهُوَ الْعَزِیزُ﴾، او غالب است بر همه، غفور هم که آمرزنده هست؛ آمرزندهٔ گناهان هست. لذا یک استدراکی نسبت به این آیه گفتم داشته باشیم.
-دکتر وحید باقرپور کاشانی.
