نخستین کسی که نبش قبر صحابه ؛ آنهم شهداء را رسم کرد، و بعد از خود به یادگار گذاشت، معاویۀ بن هند بود که دستور داد قبور شهدای احد را بشکافند.
پیروان معاویه دستور او را عملی کردند و در هنگام نبش قبر حضرت حمزه سلام الله علیها کلنگ به پای آن حضرت اصابت کرد و خون جاری شد.
محمد بن سعد در الطبقات الکبری مینویسد :
أَخْبَرَنَا شِهَابُ بْنُ عَبَّادٍ الْعَبْدِیُّ، قَالَ: أَخْبَرَنَا عَبْدُ الْجَبَّارِ بْنُ وَرْدٍ، عَنِ الزُّبَیْرِ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: ” لَمَّا أَرَادَ مُعَاوِیَهُ أَنْ یُجْرِیَ عَیْنَهُ الَّتِی بِأُحُدٍ کَتَبُوا إِلَیْهِ: إِنَّا لا نَسْتَطِیعُ أَنْ نُجْرِیَهَا إِلا عَلَى قُبُورِ الشُّهَدَاءِ “، قَالَ: ” فَکَتَبَ: انْبُشُوهُمْ “، قَالَ: ” فَرَأَیْتُهُمْ یُحْمَلُونَ عَلَى أَعْنَاقِ الرِّجَالِ کَأَنَّهُمْ قَوْمٌ نِیَامٌ، وَأَصَابَتِ الْمِسْحَاهُ طَرَفَ رِجْلِ حَمْزَهَ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَانْبَعَثَتْ دَمًا ”
جابر بن عبد الله گوید: هنگامی که معاویه قصد کرد تا نهر خود را که در احد قرار داشت، جاری کند، عاملانش به او نامه نوشتند: این کار ممکن نیست؛ مگر این که آن را از روی قبور شهدا جاری کنیم. معاویه در جواب نوشت: قبور را نبش کنید (بشکافید). راوی گوید: دیدم مردم از سر و کول هم دیگر بالا میرفتند (تا برای نبش قبر سبقت بگیرند) انگار که مردم در خواب بودند. در هنگام نبش قبر ، کلنگی به پای حضرت حمزه سلام الله علیه اصابت کرد و خون از آن جاری شد.
الطبقات الکبرى ، ج ۳، ص ۱۰ .
ابن تیمه حرانی، پیشوای وهابیت نیز به این حقیقت تلخ اعتراف کرده و این دستور ننگین معاویه را با افتخار تمام نقل کرده است :
وهذه العیون التى تسمى عیون حمزه إنما أحدثها معاویه فى خلافته وأمر الناس بنقل الشهداء من موضعها فصاروا ینبشونهم وهم رطاب لم ینتنوا حتى أصابت المسحاه رجل أحدهم فانبعثت دما.
این نهر های را که «نهرهای حمزه» نامیده می شد، معاویه در زمان خلافتش احداث کرد و به مردم دستور داد تا اجساد شهدا را از مسیر نهر انتقال دهند. مردم به دستور او نبش قبر نمودند در حالی که تر و تازه بودند و مثل آنهایی نبودند که از میان رفته باشند، تا این که در هنگام نبش، کلنگ به پای یکی از شهدا برخورد کرد و خون از آن جوشید.
کتب ورسائل وفتاوی شیخ الإسلام ابن تیمیه، ج ۲۱، ص ۶۱