پذیرش وحدت شخصیه وجود

در اینجا برآنیم  که نظر آیه الله مصباح یزدی را در مورد نظریه وحدت وجود در آثار ملاصدرا مطرح نماییم. مطلب اول تقریر درس ایشان است که در اوائل دهه شصت برای جمعی از طلاب حوزه علمیه قم ایراد شده است. مطلب دوم نیز کلام ایشان در تعلیقه بر نهایه الحکمه می باشد.

۱٫ «اصل سوم مساله تشکیک در وجود است. … این اصلی است که مثل بعضی دیگر از اصل هایی که بعداً می آید. این هم جای تامل دارد و در بحث های گذشته هم گاهی اشاره شده است. ما این اصل را دربست نمی توانیم بپذیریم که هر وجودی اختلافش با هر وجود دیگری فقط به  شدت و ضعف است یا تقدم و تاخر یا شرف و خسّت بلکه وجود هایی را می شود فرض کرد کاملاً مثل هم در یک مرتبه از وجود. نه تقدم و تاخری داشته باشند نه شدت و ضعفی و در عین حال دو وجود باشند و حتی اختلاف به ماهیت را ما نمی توانیم درست بفهمیم که یعنی چه؟ که دو وجود اختلافشان به ماهیت است و الا از لحاظ وجود با هم اختلافی ندارند. چون ماهیت طبق نظر ایشان حد وجود هست. چگونه ممکن است دوتا وجود هیچ اختلافی ذاتاً نداشته باشند؟ اما دو ماهیت متباین از ایشان پیدا بشود؟ مساله به اینجا ختم نمی شود بلکه اشکال بالاتر هست و آن این است که ماهیاتی که دارای افراد متعدد هستند اینها نمی شود بگویند اختلاف این فرد با آن فرد اختلافشان در ماهیت است. فرض اینست که ماهیت واحدی هستند چگونه می شود گفت دو تا وجودی که مثل هم هستند و فرد یک ماهیت هستند، اینها اختلافشان و تمیزشان به ماهیات است. … در این اصل این نکته را باید مورد توجه قرار داد که دربست این اصل را به آن صورتی که ایشان می فرمایند و به صورت کلی هست ظاهر کلامشان، این پذیرفتنش مشکل است».
فصلنامه مکتب وحی شماره۱۰، توضیح مبانی یازده گانه ملاصدرا، تقریر درس آیت الله مصباح یزدی. ص۱۴۱ و ۱۴۲٫

۲٫ الاقوال فی حقیقه الوجود اربعه: الاول: ان الوجود واحد شخصیّ هو الله تبارک و تعالی و لا موجود سواه و انما یتصف غیره بالموجود علی سبیل المجاز و هو ظاهر کلام الصوفیه و یعّبر عنه بوحده الوجود و الموجود. و هو مردود لانه خلاف ما نجده بالضروره من الکثره، و إنکارها خروج عن طور العقل و نوع من السفسطه و إنکار البدیهیّات».محمدتقی مصباح یزدی،تعلیقه علی نهایه الحکمه،ص۴۵ .

آیه الله مصباح یزدی شخصیتی است که سال ها عمر خود را به تحصیل و تدریس فلسفه اختصاص داده است و البته بر بسیاری از فنون و دقایق این رشته مطلع و آگاه می باشد. درج نظر ایشان در جا از سویی بدین دلیل است که اگر عده ای به ناحق زبان به جسارت و ناسزا به تفکیکیان گشوده و انان را بی اطلاع از فلسفه و عرفان معرفی می نمایند، دیگر نمی تواند نسبت به ایشان چنین سخنان بی اساسی را مطرح نمایند. حال سوال ما از صوفیان و طرفداران نظریه وحدت وجود اینست که آیا ایشان نیز با فلسفه آشنایی ندارند؟؟؟