رد دلیلی بر تشیع ابن عربی(پدر عرفان مصطلح)_استاد باقرپور کاشانی

بسم الله الرحمن الرحیم
با عرض سلام خدمت اعضاء محترم
بعد از نوشتن مقالاتی در بعید بودن تحریف و تقیه در آثار جناب ابن عربی بر آن شدم که ادله طرفداران را در تشیع ابن عربی ذکر کرده و اثبات نمایم که هیچ کدام از این ادله تشیع ایشان را ثابت نمیکند .
یکی از آن ادله که بسیاری از طرفداران دلیل بر تشیع جناب ابن عربی گرفته اند عبارتی است که شیخ در فتوحات مکیه ج۳ ص۳۲۷ ، عبارت باب ۳۶۶ آورده است در این عبارت جناب شیخ به معرفی امام عصر علیه السلام پرداخته و می فرماید که مهدی علیه السلام از عترت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم است و جدش حسن بن علی علیه السلام است .
( فتوحات ج۳ ص ۳۲۷ )… من عتره رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم من ولد فاطمه علیها السلام یواطی اسمه اسم رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم جده الحسن بن علی علیه السلام…
وشیخ بهائی در کتاب اربعین خود عبارت باب ۳۶۶ فتوحات را ذکر کرده ولی به جای عبارت الحسن بن علی ، الحسین بن علی می آورند .
حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی در کتاب روح مجرد ، بعد ازذکر عبارات شیخ بهائی از اربعین می نویسند : این عبارت شیخ محیی الدین (… وجده الحسین بن علی علیه السلام )را بسیاری از اعلام شیعه دلیل بر تشیع وی گر فته اند ، زیرا که عین معتقدات شیعه است.
اما درپاسخ به این دلیل طرفداران بر تشیع جناب ابن عربی گفته میشود که عبارت فتوحات در تمام نسخها ی مطرح چاپی ” جدّه الحسن بن علی” است
از جمله :
۱)طبع بولاق ج۳ ص۴۳۰
۲)طبع مصر ج۳ ص۳۷۲
۳) طبع بیروت .ظاهرا افست طبع مصر است ج۳ ص۳۲۷
که البته حاج سیدمحمد حسین حسینی طهرانی در کتاب روح مجرد ص۳۱۸ ادعایی خلاف این کرده و برای ادعای خود دلیلی ارائه نداده اند ، ایشان می فرمایند که :
در همه جا ، یعنی در طبع ۶ جلدی فتوحات طبع بولاق و حتی در یواقیب شعرانی نام حضرت مهدی را که ذکر نموده اند است او را از اولاد حسین بن علی بن ابی طالب شمرده است و گفته است : وجدّه الحسین . اما در طبع چهار جلدی دار الکتب العربیه آنرا حسن بن علی بن ابی طالب طبع نموده است ،و واضح است که این اشتباه مطبعه ای بوده است .
که حقیر گوید ادعایی بی دلیل از هر کس که باشد،برای ما دلیلی برای پذیرش نمی شود.
اما اینکه در تمام نسخهای مطرح چاپی « جده الحسن بن علی» است میگویم این موافق عقیده خیلی از علمای اهل سنت و مخالف عقیده شیعه امامیه است که به عقیده شیعه، مهدی علیه السلام از اولاد حسین بن علی علیه السلام است .
مرحوم حاج میرزا حسین طبرسی نوری در کتاب نجم الثاقب در ص ۱۹۹ بعد از اینکه ادله فرزند امام حسن علیه السلام بودن اما م عصر علیه السلام را از عده ای از علما ی عامه نقل می کنند،بعد در ص ۲۰۰ رد گفتا ر آنها را با ادله ای محکم ارائه می دهند.
البته تبار امام عصر علیه السلام به امام حسن مجتبی علبه السلام نیز می رسد چون فاطمه مادر امام باقر علیه السلام و همسر امام سجاد علیه السلام دختر امام حسن علیه السلام است، پس امام باقر علیه السلام و امامان بعدی حسنی و حسینی هستند حضرت مهدی علیه السلام نیز نوه ی دختری امام حسن علیه السلام و نوه ی پسری امام حسین علیه السلام است.
اما اعتقاد به اینکه آن حضرت فقط از نسل امام مجتبی علیه السلام است از خصائص کثیری از اهل سنت است و ظاهر عبارت جده الحسن بن علی علیه السلام در فتوحات دلالت بر اختصاص دارد ، لذا استفاده میشود که علاوه بر اینکه از این عبارت جناب ابن عربی تشیع ایشان ثابت نمی شود ،بلکه مثبت این مساله است که عقیده ایشان در این مقوله مطابق اکثریت اهل سنت بوده و مخالف شیعه است.
اما با فرض اینکه این ادعا بی دلیل را فبول کنیم که در عبارت ” جده الحسن بن علی” اشتباه طبعی روی داده است و عبارت جٍٍدّه الحسین بن علی صحیح است کما اینکه عده ای از طرفداران این عبارت را آورده اند از جمله شیخ بهائی در اربعین ص۲۲۰ ، قاضی نور الله در مجالس المومنین ج۲ص۶۱،قطب الدین اشکوری در محبوب القلوب ج۲ ص۳۶۱
باز این خود مثبت شیعه بودن جناب ابن عربی نمی شود زیرا با وجود اینکه خیلی از علما ی اهل سنت قائلند که امام عصر علیه السلام از نسل امام حسن علیه السلام است اما عده ای دیگر این عقیده را ندارند و در کتب خود روایاتی مخالف این عقیده آورده اند از آنجمله :
۱) قندوزی در ینابیع الموده ج۲ باب ۵۴ص۴۴ به نقل از موده القربی : می نویسد که:
و فی موده القربی : عن سلیم بن قیس الهلالی عن سلمان الفارسی قال:
دخلت علی النبی صلی الله علیه و آله فاذا الحسین بن علی علی فخذیه و هو یقبل خدّیه و یلثم فاه و یقول : انت سیّد ابن سیّد اخو سیّد ، و انت امام ابن امام اخو امام ، و انت حجّه ابن حجّه و اخو حجّه و انت ابو حجج تسعه تاسعهم قائمهم
سلمان فارسی گوید :پیش پامبر صلی الله علیه و آله و سلم رفتم حسین بن علی علیه السلام بر ران های مبارک آن حضرت نشسته بودند وپیامبر گونه های و دهان از را می بوسید و می فرمود :
توسرور و فرزند سرور و برادر سروری ، تو امام و فرزند امام و برادر امامی ، تو حجّت و فرزند حجّت و برادر حجّتی، و تودر نه حجّت خدا هستی که نهمین آنها قائم آنها می باشد .
۲)مقدسی ، عقد الدّرر، باب ۹ ص۲۱۷ ،طبرانی، المعجم الکبیر ج۳،ص۵۲و۵۳،ح۲۶۷۵ ;
ابن عساکر ،تاریخ مدینه دمشق ج۴۲ص۱۳۰
و عن علیّ بن علیّ الهلالی ، عن ابیه قال : دخلت علی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم و هو فی الحاله التی قبض فیها فاذا فاطمه عند راسه- و ذکر الحدیث بطوله ، وفی آخره –انّ رسول الله صلی الله و آله و سلم قا ل :یا فاطمه ،و الذی بعثنی بالحقّ ان منهما (یعنی الحسن و الحسین علیه السلام )مهدیّ هذه الامه
علی هلالی می گوید :
در آخرین لحظات عمر رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نزدش رفتم و فاطمه را در کنارش دیدم و…آن حضرت به دخترش فرمود : ای فاطمه!به آن که مرا به حق برانگیخت که مهدی این امت از نسل حسن و حسین است.
۳)طبری،ذخائر العقبی ، ص۲۳۶;مقدسی ،عقد الدّرر،باب ۱ص۲۴
عن حذیقه انّ النّبیّ صلی الله علیه و آله قا ل : لو لم یبق من الدّنیا الاّ یوم واحد لطوّل الله ذ لک الیوم حتی یبعث رجلامن ولدی اسمه کاسمی . فقال سلمان :من ایّ ولدک یا رسول الله؟قال :من ولدی هذا و ضرب بیده علی الحسین
حذیفه گوید :پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود : اگر جز یک روز از عمر دنیا نمانده باشد ، خداوند آن روز را طولانی گرداند تا مردی ازفرزندان مرا که هم نام من است ، بر انگیزد.
سلمان عرض کرد :ای رسول خدا !از کدامین فرزند شما ؟
پیامبر صلی الله علیه و آله دست مبارک را بر پشت حسین علیه السلام گذاشت و فرمود:از نسل این فرزندم .
۴)جوینی ،فرائد السمطین ج۲ ص۳۳۷و۳۳۸،ح۵۹۱
…فقا ل(الامام الرضا علیه السلام) : یا دعبل ، الامام بعدی محمد ابنی ،و بعد محمد ابنه علی ، و بعد علی ابنه الحسن، و بعد الحسن ابنه الحجه القائم المنتظر فی غیبته المطاع فی ظهوره ]و[لو لم یبق من الدنیا الا یوم واحد لطول الله ذلک الیوم حتی یخرج فیملاها عدلا کما ملئت جورا.
امام رضا علیه السلام فرموند:
ای دعبل !امام پس از من فرزندم محمداست ; و پس از او ،فرزندش علی ; وپس از او ،فرزندش حسن ; و پس از او ،فرزندش فرزندش حجت قائم که در دوران غیبتش ، انتظار کشند و در دوران ظهورش ، فرمانش برند . اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد ، خداوند آن روز را طولانی گرداند تا او قیام کند و زمین را از عدالت پر کند چنان که از ستم پرشده باشد.
۵)جو ینی ،فرائد السمطین ج۲ص۱۳۳ح۴۳۰ و ص۳۱۳
عن عبدالله بن عباس ،قال :سمعت رسول الله صلی الله علیه وآله یقول :انا و علی و الحسن و الحسین و تسعه من ولد الحسین مطهّرون معصومون .
عبدالله بن عباس گوید:
شنیدم رسول خدا صلی الله علیه و اله وسلم می فرمود : من ، علی ،حسن،حسین و نه تن از فرزندان حسین ،پاک و معصوم هستیم.
در نتیجه با فرض قبول ادعای بی دلیل خیلی از طرفداران باز اثبات تشیع جناب ابن عربی نمی شود ،بلکه به این اندازه روشن می شود که ایشان در این مورد عقیده اکثریت اهل سنت را قبول نداشته و عقیده اقلیت آنها را گرفته اند که خوب این مشترک است با اعتقاد تشیع ان شاء الله در مقالات بعد ادله دیگر طرفداران از جمله شیخ بهائی را ذکر کرده و توضیح میدهیم .که هیچ کدام از این دلائل مثبت تشیع جناب ابن عربی نیست
بلکه به وضوح ظاهر عبارات کتب ایشان دلالت بر این دارد که عقیده ایشان غیر شیعی بوده است.
والسلام علی من اتبع الهدی
وحید باقرپور کاشانی