مطالب در فلسفه اسلامی

نقد قاعده الواحد_آیت الله سیدان

یکی از قواعدی که در فلسفه و حکمت متعالیه بسیار بدان اصرار می شود قاعده (( الواحد لا یصدر منه الاّ الواحد)) است. این بحث از اهمیت بالایی برخوردار است و مشاهیر فن در باره این قاعده تعابیر مختلفی دارند تا آنجا که در مورد این قاعده فرموده اند: من المهات الاصول العقلیة أنّ الواحد بما هو و واحد لا یصدر عنه من تلک الحیثیۀ الواحدۀ الاّ واحد، فلعلّ هذا الاصل بما تلوناه علیک فی الضابط من فطریات العقل الصریح.[1] یکی از قواعد اصیل عقلی آن است که از واحد حقیقی از آن حیث که واحد است جز یکی صادر نشود . شاید این قاعده با بیانی که شد از امور فطری عقل صریح باشد.

مطالعه بیشتر »

نظریه آیه الله سیدان برقاعده بسیط الحقیقه

قاعدة «بسيط الحقيقة كلُّ الأشياء و ليس بشيء منها» از مبانی «وحدت وجود» مي‌باشد. به اين معنا كه: حقيقت بسيط [خداي متعال] همه چيز است [بي در نظر گرفتن تعيّن و محدوديت و ديگر قيود] ، و هيچ كدام از آنها نمي‌باشد [با ملاحظة تعيُّنات] . براساس اين قاعده، در جهان هستي تنها يك حقيقت وجود دارد، و ديگر چيزها، همه، نمودهاي اويندكه تعيُّن يافته‌اند و به اشكال مختلف مشاهده مي‌شوند. ملاصدرا در اَسفار مي‌نويسد: إشارة إلي حال الوجوب و الإمكان: اِعلَم أنَّ هذا الإنقسام انَّما هو من حيث الإمتياز بين الوجود و الماهية، و التغايُر بين جهة الربوبيَّة و العبوديَّة. و أما مِن حيث سِنخ الوجود الصرف و الوحدة الحقيقيَّة، فلا وجوبَ بالغير حتّي يَتَّصِفُ الموصوفُ به بالإمكان بحسب الذات؛ إذ كلُّ ما هو واجب بالغير فهو ممكن بالذات، و قد اَحاطَه الإمكانُ الناشئ مِن امتياز تعيُّن مِن تعيُّناتِ الوجود عن نفس حقيقته.

مطالعه بیشتر »

در انحراف وحدت وجود

آنچه فلسفه و عرفان به عنوان توحید و معرفت الله بويژه در فلسفه صدرایی و حکمت متعالیه عرضه داشته اند بر خلاف موازین برهانی و آموزه های عقلانی وحیانی است نسبتی با توحید قران و اهل بیت علیهم السلام ندارد. در امر معرفت الله و توحید خداوند دو مسلک و مدرسه وجود دارد:

مطالعه بیشتر »

آیت الله العظمی صافی گلپایگانی : اسلام به دست فقها زنده مانده است نه فلاسفه

آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی از مخالفان فلسفه و عرفان محسوب می‌شوند. ایشان در آثار خود، آثار فیلسوفان را مفید به یقین نمی‌دانند و بر این باورند که طریقت فلسفه و عرفان، به گمراهی دامن می‌زند. ایشان در مقابل فلاسفه نیز موضع منفی دارند و فیلسوفان اسلامی را نیز مورد نقد قرار می‌دهند. یکی از فیلسوفانی که از تیغ نقد آیت الله صافی مصون نمانده، شهاب الدین سهروردی است.

مطالعه بیشتر »

«اقوام متعمّقون» نکوهش یا ستایش ؟

از امام سجاد علیه السلام دربارة توحيد سؤال شد، فرمود: إنَّ اللهَ عزّوجلّ عَلِمَ أنـَّه يكونُ في آخر الزَّمان اَقوامٌ مُتَعمِّقون، فَأنْزَلَ اللهُ تعالى {قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ} و الآيـاتِ مِـن سُورةِ الحديد إلى قوله {عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ} فَمَن رامَ وَراءَ ذلك فَقَدْ هَلَكَ؛[2] خداي بزرگ مي‌دانست كه مردمانی مُتَعَمِّق (فرو روندگان در مطالب) در آخرالزمان خواهند آمد؛ به همين جهت، سوره توحيد و آياتی از سورة حديد را فرو فرستاد. پس هركس وراي آن را قصد كند هلاك مي‌گردد.

مطالعه بیشتر »