کاروان حجاج در عصر قاجار

ایرانیان مسلمان از گذشته‌های دور به شوق ادای فریضه حج رنج سفر تا شبه جزیره عربستان را به جان می‌خریدند و سفری که بیش از ۴۰ روز به طول می‌انجامید را آغاز می‌کردند.

زائران ایرانی خانه خدا بیش از ۱۳۰۰ سال از مسیر میان عراق تا مکه و مدینه در طول چهل روز عبور می‌کردند تا در موسم حج خود را به مکه برسانند و فریضه حج را به جای بیاورند. زائران معمولا هفته‌ها سفری پرخطر و دشوار را سوار بر اسب و شتر در زیر تیغ آفتاب و سیاهی شب به امید رسیدن به خانه خدا به انجام می‌رساندند. در برخی مواقع راه‌زنان یا حیوانات وحشی به کاروان حمله می‌بردند و گاه شدت خستگی، تشنگی، گرسنگی و رنج سفر مانع رسیدن به مقصود می‌شد.

به همین خاطر سفر دراز حج در گذشته‌های دور آنقدر با ماجرا و حوادث مختلف همراه بوده است که شمار قابل توجهی سفرنامه از کسانیکه به عشق زیارت خانه خدا پای در این راه پر خطر گذاشته اند به جامانده است. در کنار نوشته‌ها و سفرنامه‌هایی که مسافران مکه در قرون مختلف نوشته‌اند شماری عکس نیز وجود دارد که پس از اختراع دوربین عکاسی با توجه به اهمیت این فریضه توسط عکاسان مختلف برداشته شده است. برخی عکاسان و شرق شناسان در موسم حج همراه با کاروان زائران به مکه وارد می شدند و از مناسک حج عکاسی می‌کردند؛ دو عکسی که مشاهده می‌کنید از همین دست است. “آلفرد هینکن” عکاس و شرق شناس آلمانی در این دو عکس یکی از کاروان های عازم سفر حج را سوزه عکاسی قرار داده است. از تاریخ و جزئیات این عکس جز اینکه مربوط به زائران ایرانی مکه و دهه ۱۹۱۰ میلادی است چیز دیگری در دست نیست.