تبرج چیست ؟

خداوند در قرآن ، در آیه‌ی ۳۲ و ۳۳ سوره‌ی احزاب به زنان پیغمبر اکرم(ص) توصیه‌هایی می‌کند. و در ادامه می فرماید:
“وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلاَ تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّهِ”؛ “شما در خانه‌هایتان بمانید و مثل جاهلیت نخستین زینت‌هایتان را آشکار نکنید.”
واژه‌ی “قرن” به معنای وقار ، سنگینی و متانت است و در اینجا کنایه از قرار گرفتن داخل خانه است.
واژه‌ی “تبرج” به معنای “آشکار کردن” است.
و مقصود از “جاهلیت اول” همان جاهلیت قبل از اسلام است.
قبل از اسلام که دوران “جاهلیت” بوده ، زنان زیورها و زینت‌های خودشان را آشکار می‌کردند و حجاب مناسبی نداشتند.
از این رو قرآن به زنان پیامبر توصیه می‌کند که همچون زنان جاهلیت رفتار نکنید و اهل آشکار کردن زیورها و تفاخر و خودنمایی و … نباشید.
و به عبارت دیگر به زنان توصیه می کند که زینت‌ها را برای شوهرهای خودتان نگه دارید و خودتان را از نامحرمان بپوشانید.
تعریف تبرج : «القاموس المحیط» تبرج را خود نمایی و ظاهر نمودن زینت درمقابل مردان معنا کرده و نوشته است: “تبرجت : اظهرت زینتها للرجال ” (۱)
(تَبَرَّجَت: یعنی زن زینت خود را برای مردان ظاهر کرد)
زبیدی نیز در شرح قاموس اقوال مختلفی را بیان می کند که همه آنها تبرج را به معنای خودنمایی گرفته اند. (۲)
«مقاییس اللغه» ریشه آن را برج می داند و می گوید: « معنای تبرج نشان دادن زیبائیهاست.» (۳)
لذا «تبرج» در لغت به معنای ظاهر کردن زینت ها و زیبایی های زن بر غیر محارم است. قرآن زنان را از تبرج برحذر داشته است ، آن جا که می فرماید: « به سان جاهلیت نخستین ، در میان مردم ظاهر نشوید.»
نکته جالب آن که این منع ، در آیه پس از یادآوری منافات دنیا خواهی با آخرت طلبی و خدا پرستی ذکر شده است ، یعنی تنها زنی در دام تبرج و خودنمایی می افتد که رابطه خود را با خدا گسسته باشد.
در قران کریم در این باره آمده است «… و لاتبرجن تبرج الجاهلیه الاولی….» منظور از تبرج زنان در جاهلیت اولی ، جلوه گری زنان در قبل از اسلام بوده است که در تمامی این دوران به دلیل عدم رعایت دستورات پیامبران زنان دچار چنین معضلی شده که سبب به وجود آمدن پیامدهای بد بسیاری برای جامعه نیز شده است.(۴)
در تفسیر قمی(۵) روایتی است که از امام صادق علیه السلام از پدرش در ذیل آیه … و لاتبرجن تبرج الجاهلیه الاولی … آمده است و این است که «به زودی جاهلیت دیگری میآید» و در تفسیر التبیان آمده است که منظور از جاهلیت اخری زمانی است که مردم همان گونه عمل کنند که قبل از اسلام عمل می شده است.(۶)
پی نوشت :
۱- لسان العرب ، ج ۶، ص ۱۳۰
۲- تاج العروس، ج ۵ /صص۴۱۷ و ۴۱۸
۳- معجم مقاییس الغه ج ۱ / ص ۲۳۸
۴- ابوعلی الفضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان ، ج ۱۷، ص ۱۲۷٫
۵- علی بن ابراهیم، القمی: «تفسیر القمی» قم ، دارالکتب لطباعه و النشر، چاپ سوم، ج ۲، ص ۱۹۳٫
۶- ابوجعفر محمدبن الحسن بن علیع الطوسی، «تفسیر التبیان القران» قم ، مکتب الاعلام الاسلامیه ، چاپ اول، ۱۴۰۹، هـ، ق، ج ۸، ص ۳۳۸٫