مطالب در فلسفه اسلامی

مقاله ای که در پیش رو دارید ردیه ای بر نظریه فلسفی و عرفانی وحدت وجود است که به قلم فقیه جلیل القدر و اصولی شهیر آیت الله العظمی میرزا ابوالقاسم گیلانی معروف به میرزای قمی به رشته تحریر در آمده است. این متن که همراه با تلخیص است بر گرفته از کتاب سه رساله میرزای قمی در رد فلسفه و عرفان است که اخیرا توسط محققین ارجمند، آقایان حسین لطیفی و سید علی جبار گلباغی ماسوله، تصحیح و تحقیق شده و از سوی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی به چاپ رسیده است

«کسانی که شایستگی برای خواندن فلسفه دارند، به طوری که منحرف نشوند، کم‌اند.» (امام خمینی) از روزگاران باستان و از دوره شکوفایی فلسفه در یونان، برای خواندن و دانستن فلسفه شرطهایی گذاشته‌اند. هنگامی که انسان به دنیای فلسفه پا می‌نهد و با اقیانوسی از موجهای فکری و تلاطمهای شناختی آشنا می‌شود و آفاقی را می‌نگرد، […]

در اين نشست در ابتدا آقاي رضاداد گزارشي از نشست‌هاي قبل ارائه نموده و سپس آيت الله مرواريد به طرح ديدگاه خويش در اين موضوع پرداختند. استاد در اين باره فرمودند: رابطه بين عقل و وحي در معارف ديني، تعامل است و تنافي در صورتي است كه آنچه كه عقل ناميده‌ايم صرف فرضيه و نظريه باشد و يا نقل، از دليل معتبري اخذ نشده باشد. وحي جايگاه مقوّم در فهم معارف ديني دارد و بحث در ابزار شناخت وحي مي‌باشد. از تمام ادراكات عقلي همچون قياس و استحسان نمي‌توان به وحي رسيد، چراكه كاشفيت از واقع ندارد چون اين طريق عقلائي نيست. اقسام نقل: 1. اگر راوي، شخصي فقيه و مدلول روايت روشن و صريح باشد، آن نقل يقيني است. 2. اگر مستند قطعي باشد به اينكه فرهيختگان آن نحله برداشت واحد دارند، آن نقل در حكم خبر متواتر است مثل حكم به حدوث زماني عالم و يا روايات مربوط به عالم ذر. 3. اگر خبر واحد است و مدلولش روشن مي‌باشد و سند روايت معتبر است، آن روايت موجب اطمينان است كه تفهيم و تفاهمات عقلائي براساس اطمينان است.

قسمتی از مصاحبه ای که مجله دانشگاه انقلاب سه سال قبل از درگذشت ایشان چاپ نمود: .....عقیده کلی من این است که خلط دین و فلسفه، نه به نفع فلسفه و نه به نفع دین بوده است، دین را از دین بودنش انداخته و فلسفه را از تحرک و پویاییش. این کار بوده که در سنت ما انجام شده و خدا نکند که ما بخواهیم روزی اسلام را با همین فلسفه خودمان به دنیای غرب عرضه کنیم. از باب مثال، می توان به قاعدة «الواحد»، «عقول عشره»، «افلاک» و....اشاره کرد. آخر کدام عقول عشره؟ کدام افلاک؟ چگونه ما عقیدمان را بر اموری مبتنی کنیم که اصلا پایه ندارد؟ نتیجه این امر فقط سست کردن مبنای عقاید دینی مان است.

در اين نشست آيت الله سيدان و استاد سبحاني به بيان ديدگاه‌هاي خويش در اين مسأله پرداختند. استاد سيدان: ايشان پس از بيان مقصود از عقل كه همان «ما به الإدراك» مي‌باشد به تحليل موضوع پرداخته و فرمودند كه در ارتباط با تفصيل قسمتي از حقايق وحياني، عقل هيچ راهي ندارد، هرچند نسبت به تمام مسائل وحياني، هرگز تضاد ندارد. مثل نقش عقل در اثبات ذات خداوند مشخص است ولي در ارتباط با معرفت به كنه ذات هيچ راهي ندارد. استاد در ادامه به بررسي مسأله تعمق در ذات و تحليل روايت «إنَّ الله عزوجل علم أنه يكون في آخر الزمان أقوام متعمّقون...» پرداخته و در اين باره ديدگاه علامه طباطبايي را ارزيابي نمودند. استاد سبحاني: ايشان در تبيين موضوع ابتدا محورهاي مبحث عقل را بازگو نموده كه در سه قسمت هستي‌شناسي، روانشناسي و معرفت‌شناسي هركدام با يكديگر متمايزند. در قسمت نخست سخن از چيستي حقيقت عقل و رابطه آن با نقش انساني است و در بحث دوم كلام از چگونگي ادراك عقل مي‌باشد و در بخش سوم، چند محور اصلي وجود دارد. 1. آيا عقل واقع‌نماست؟ 2. حد عقل در نشان دادن معلوم چقدر است؟ استاد در ادامه رابطه عقل و وحي را در سه محور بيان نمودند: 1ـ هرچند حجيت عقل ذاتي است اما بايد وحي باشد تا به مدركاتش متذكر شود. 2ـ گاهي وحي، نقش تبيني براي مدركات كلي عقل را دارد.

برای مشاهده ویدئو به ادامه مطلب مراجعه کنید  

 مهدی نصیری آیا مجردی به غیر از خداوند وجود دارد؟ مقصود از مجرد، موجود غیر مقداری و غیر عددی و غیر متجزی و فارغ از زمان و مکان و تغییر و تحول است. بر مبنای برهان عقلی که وجود و موجود به دو سنخ خالق و مخلوق تقسیم می شود و وجود مخلوق متجزی و مقداری و طبعا دارای زمان …

  حکمت و فلسفه: نشست علمی واکاوی نظریه وحدت شخصی وجود با حضور آیت الله غلامرضا فیاضی و آیت الله حسن رمضانی و با دبیری علمی حجت الاسلام دکتر غفاری …   http://www.irip.ir/Home/Single/48604   آیت الله غلامرضا فیاضی                 آیت الله حسن رمضانی               صوت تمام جلسه …

  تعلق فلسفی و تعلق قرآنی گفتگو با عبدالجواد فلاطوری مقدمه : پروفسور عبدالجواد فلاطوری اصفهانی، از عالمان و فلسفه دانان محقق و کم مانند این روزگار بود. شرح حال و خدمات وی را علامه حکیمی در کتاب “سپیده باوران”، زیر عنوان “رسالت گزاران غریب” آورده و در همانجا سخنان بزرگانی چون آقامیرزا مهدی آشتیانی (معروف به فیلسوف شرق) و …