مطالب در کلام و عقائد اسلامی

  گزیده بیانات آیت الله یثربی در جلسه تفسیر زیارت عاشورا *مهم ترین ویژگی منتقم حقیقی آن است که باید امام معصوم و امام هدایت باشد و انتقام را با هدف استقرار عدالت سامان دهد. *امام فقط با انتخاب خداوند معین می شود. *رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرهنگ جاهلیت را از میان برداشتند، اما همان فرهنگ پس …

در شماره­هاي قبل در رابطه با معرفي اهل كتاب، به موضوعاتی از قبیل عدم طهارت آنان، اصالت يهوديت و نصرانيت و ماهيت وحي الهي اشاره شد. در اين شماره، پس از نگاهي اجمالي به زندگي حضرت موسي عليه السلام و نیز مقام ذات اقدس اله و پیامبران الهی از دیدگاه تورات موجود، انطباق يا عدم انطباق آن را با وحي الهي بررسی خواهیم کرد. در حاشيه، بحثي مختصر از سير تاريخي تورات آورده شده تا علّت منحرف شدن آن از مسير حقيقي خود مشخص گردد. مختصري از زندگي حضرت موسي عليه السلام حضرت موسي عليه السلام[1] در سال 1837 ق.م متولد شد. آن زمان مصادف بود با حکومت رامسس دوم يا همان وليد بن مصعب و نیز تا حدودي با حكومت ضحاك، پادشاه ظالم و جبّار ايران. پدر ايشان عمران نام دارد كه در تورات به نام عمرام آمده است. مادرش يوكابد، و همسرش صفورا و فرزندانش برسيون ( فرصوم ) و اليعذر ( العاذار ) نام داشتند. حضرت موسي عليه السلام پس از تولد به تقدير الهي به كاخ فرعون راه پيدا كرد و مدّت 33 سال در قصر فرعون در كمال آسايش زندگي نمود. اما پس از كشته شدن آن مرد قبطي، كه گويا خبّاز فرعون بوده است، از قصر فرعون متواري شده و به سوي مَديَن مي­رود.

رجعت، امرى حتمى الوقوع است و اين امر منحصر به برخى از صلحا و اشقيا مى‏شود. امام حسين(ع)نخستين مراجعت كننده به دنيا است و پس از انتقام‏گيرى از پديدآورندگان فاجعه عاشورا و گستردن صلح و صفا و آرامش در عرصه گيتى، مدت بسيارى را به اداره امور عالم و حاكميت بر جهان بشريت مى‏ پردازند. "رجعت " را كه عبارت است از "بازگشت گروهى از مؤمنان خالص و طاغيان و كفار بسيار شرور بعد از ظهور حضرت مهدى(ع) و در آستانه رستاخيز "1 بايد از جمله امورى دانست كه اعتقاد بدان خاصه پيروان مكتب تشيع است. و از جانب امامان بزرگوار شيعه(ع)، تأكيدات فراوانى بر اعتقاد بدان وارد گرديده است؛ تا بدانجا كه در حديثى از امام جعفر صادق(ع)، عدم ايمان به آن، همسنگ و هموزن انكار ايشان قرار داده شده و كسانى را كه بدين موضوع اعتقاد ندارند، خارج از دايره »امامت و ولايت« معرفى فرموده‏اند: « از ما نيست كسى كه ايمان به رجعت نداشته باشد...»2 بايد دانست؛ امر رجعت اگر چه در ابتدا براى ما آدميان - كه محصور در حصار ماديات هستيم - شگفت‏آور و عجيب به نظر مى‏رسد، و به همين دليل گاهى در اين امر شك و ترديد مى‏نماييم و حتى زمانى هم پا را فراتر نهاده و به انكار آن مى‏پردازيم !!

در سال نهم هجرت بود كه رسول خدا صلى الله عليه وآله ابتدا ابوبكر را براى خواندن سوره برائت و اعلام بيزارى خدا و رسولش از مشركان، به مكه فرستاد؛ اما وقتى به نيمه‌هاى راه رسيد، جبرئيل نازل شد و به پيامبر دستور داد كه اين سوره بايد توسط خود شما يا كسى كه از خود شما و همانند شما است خوانده شود. پس از آن، پيام‌آور خدا اميرمؤمنان عليه السلام را به دنبال ابوبكر فرستاد تا آيات قرآن را از او بستاند، ابوبكر را برگرداند و خود آن را موسم حج در مكه بخواند. ابوبكر كه از اين قضيه به شدت ناراحت شده بود، با چشمان گريان بازگشت و دليل آن را از پيامبر پرسيد، آن حضرت نيز فرمود كه خداوند دستور داده است كه اين مأموريت را يا خودت انجام بده يا شخصى همانند خودت.

مكتب تفكيك يكى از ديدگاه هاى فكرى درباره رابطه دين از يك سو و عقل و علوم بشرى از سوى ديگر است. معرفى دو باره اين مكتب از سوى محمدرضا حكيمى مباحث گسترده اى را در تأييد و نقد اين مكتب موجب شد. براى آگاهى بيشتر از آراى اين مكتب و بررسى برخى از انتقادات مطرح شده گفت وگويى با آيت الله جعفر سيدان از نظريه پردازان اين مكتب انجام داده ايم كه با هم مى خوانيم.

امام حسين و عبادت عبادت امام نيز حالت خاصى دارد كه از زمانى كه در شكم مادر بودند و مادر از ايشان ذكر و تسبيح مى شنيد، تا زمانى كه سر مباركشان بر نيزه ها رفت ، ادامه داشت . و اين ويژگى علاوه بر آن چيزى است كه امام سجاد عليه السلام - وقتى به او گفته شد چقدر فرزندان پدرت اندك است - فرمودند: در شگفتم چگونه كسى كه در هر شب هزار ركعت نماز مى خواند، فرزندى داشته باشد. امام و احترام به سائل امام حسين عليه السلام ، هنگام بخشش به سائل دچار شرم و حيا مى شدند و بر او رفت مى كردند. حكايت يك عرب باديه نشين كه از امام ضمن خواندن ابياتى درخواستى كرد، از آن جمله است . حضرت وارد خانه شدند و چهار هزار درهم در عبايشان پيچيدند و آن را به خاطر شرم و حيا از سائل از شكاف در خانه به او دادند و گفتند: بگير، من از تو معذرت مى خواهم كه اگر در آينده مال و ثروتى به دست آورديم ، ابر رحمت ما بر تو خواهد باريد؛ اما چه كنم كه زمانه متحول است و ما از مال و دنيا اندكى داريم . نمونه ديگر اين كه امام به سائلى هزار (درهم ) دادند. سائل آن را گرفت و شروع به شمارش آن كرد. خازن آن حضرت به او گفت : مگر چيزى فروخته اى كه بهاى آن را با دقت مى شمارى ؟ گفت : بله ، آبروى خود را داده ام .

یکی از اختلافاتی که بلافاصله پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) پدید آمد و امروز نیز همچنان پررنگ است، اختلاف بر سر خلیفه و جانشین آن حضرت می­باشد. آنچه در این زمینه قابل توجه است روایات عدیده­ای است که از ناحیه خود پیامبر اکرم(ص) و در ازمنه بعد از جانب اهل بیت آن حضرت صادر گشته و ناظر به مسأله خلافت و جانشینی آن حضرت است. تأمل در مفاد این روایات و رجوع آنها به یکدیگر و نیز نگرش در میزان صلاحیت خلفای مورد اعتقاد فرق مختلف، مي‌تواند میزان حقانیت موضع­گیری گروه­های مختلف را مشخص سازد و جوياي حقيقت را به حقیقت برساند. نوشتار حاضر نیز با عنوان «تأملی در احادیث اثنی عشریه» چنین رویکردی را دنبال می­کند و قسمتی از احادیث اين بحث را در دو بخش بررسی می­کند. بخش اول: روایاتی است که می­گوید خلفاي پیامبر دوازده نفرند بدون اینکه نامی از آنان ببرد. اهل سنت فقط این قسم از رویکرد اثنی عشریه را اخذ و تفسیر کرده­اند که در این خصوص اشکالاتی بر آنان وارد است. بخش دوم: روایاتی است که می­گوید خلفاي پیامبر دوازده نفرند و نام برخی یا جمیع آنان را ذکر می­کند که اهل سنت این روایات را نادیده گرفته و با ساده انگاری، آن را بی‌اعتبار دانسته­اند.

تعجب ما پایان ندارد از اینکه چگونه وهابیت فریاد برائت از خود سر دادند و بنای دفاع از عوامّ شیعه را برداشتند و آنان را به تکفیر کسانی که معتقد به تحریف قرآن بودند، تشویق کردند؟ شکی نیست که مخاطب قرار دادن عوامّ و غیر اهل تخصص و نشر نوار در بین آنان فقط برای فریب آنان بوده، وگرنه چه مانعی داشت که قبل از نشر کتابچه های مضحک و نوارهای رنگارنگ، این مسأله را با علمای شیعه مطرح می کردند!

در اين نشست آقاي رضاداد به گزيده‌اي از مباحث گذشته اشاره نموده و سپس آيت الله سيدان و آيت الله مرواريد به شبهاتي كه پيرامون مكتب تفكيك و روش‌شناسي آن، مطرح است پاسخ مي‌دهند. قبل از طرح شبهات، آيت الله سيدان تاريخ تفكيك و روش آن را تبيين نمودند. در اين همايش به شبهات ذيل پاسخ داده شد: 1. عقل، كليد و مفتاح است نه چراغ و مصباح. 2. مخدوش ساختن عصمت پيام‌هاي وحياني از رهگذر آميختن آنها با يافته‌هاي بشري. 3. جمود بر ظواهر و نصوص كتاب و سنت.

  چکیده نشست ششم: موضوع: منزلت وحی در مباحث اعتقادی در این نشست آقای رضاداد گزارشی از نشست‌های گذشته مطرح نمودند و سپس آیت الله مروارید دیدگاه خویش در این باره را بیان نمودند. استاد فرمودند: هیچگاه تعارض بین عقل ـ به معنای صحیح ـ و حقیقت وحی قابل طرح نیست بلکه تعارض بین توهم و خیال و یا حاکی …