دین و جهان پدیداری ریاضی

با آمدن کمیت های بین صفر و یک جز پیدایش صنعت رایانه، تعیّن مدرنیسم شکسته می شود و رایانه، مدرنیسم را به پسامدرنیسم می برد که عدم تعین را در قالب علم احتمالات به ارمغان می آورد. علمی که هیچ زمانی به صفر کامل یا یک کامل تبدیل نمی شود، بلکه در کمیت های میان این دو در حال جولان است و از همین حالت عدم تعیّن می تواند وارد فضای بی نهایت شوند.
۱) ریاضی یک زبان است که چارچوب های مطالعاتی زبان شناسی را داراست. معانی آن اعتباری است و نشانه های اعتباری را نیز همراه خود کرده است، به همین دلیل بر انتزاع این زبان افزوده است؛ هر چند ارتباط این معنا و نشانه در ریاضی، دارای شباهت حسی است؛ مانند سه دندانه بدون عدد سه و یا دو دندانه بودن عدد دو یا یک دندانه بودن یک.
۲) ریاضی زبانی است، تا انسان بتواند با جهان مادی و طبیعت سخن بگوید و با آن به تعامل ذهنی بپردازد. تاریخ علم ریاضی تاریخ تبادل فکری انسان با طبیعت است، به همین دلیل نوعی تحول و تکامل از حس به انتزاع را به خود پذیرفته است. ابتدا علایم طبیعی به صورت چوب خط به وجود آمد که پس از اختراع خط، اعداد طبیعی جای آن را گرفت و سپس راه انتزاع در پیش گرفت و به اعداد حقیقی تبدیل شد.
۳) مبداء زبان ریاضی صفر است. صفر مبدأ اعتباری این زبان است که هیچ طول و عرض(در بعد هندسی) یا هیچ کمیتی (در جبر) ندارد. پس از این کمیت عدمی، کمیت واحد قرار دارد که اولین کمیت وجودی طبیعی است و در مقابل صفر، بی نهایت قرار دارد، پس می توان گفت ریاضیات بین عدم و بی نهایت و وجودهای محدود قرار دارد. این زبان، معادل زبان فلسفی ممتنع الوجود، ممکن الوجود و واجب الوجود است (برهان ریاضی برای وجود خدا آنکه هیچ وجود عددی محدود بدون بی نهایت معنا نمی یابد).
۴) از نظر معنایی نیز، روز بروز بر پیچیدگی ریاضی افزوده شده و از حالت طبیعی خارج شده است و به کمیت های بین صفر و یک باز گشته است. مبنای زبان صفر و یک زبان کامپیوتر و رایانه است، صفر و یک صنعت الکترونیک را تشکیل داده است، زیرا میان صفر و یک(یا عدم وجود) بی نهایت عدد و کمیت موجود است که در ترانزیستورهای کامپیوتر به صورت نور و خاموش تجلی می یابد.
۵) هر زبانی حامل یک جهان پدیداری(یا جهان بینی) است، زبان ریاضی نیز دارای جهان بینی های متفاوت است؛ به عبارت دیگر ریاضی در فرهنگ های متفاوت، مطابق با زمان و مکان جهت های متفاوتی می یابد.
ریاضیات در مدرنیسم تابع قطعیت حاکم بر آن است، پس کمیت های خطی بسیاری مطرح می شود؛ ساختمان های مستطیلی و مربعی به وجود می آید(معماری خطی) یا هنرهای حجمی به وجود می آید(نقاشی پیکاسو) در طراحی صنعتی نیز کمیت های خطی حاکم می شود؛ مانند طراحی ماشین که مستطیلی است.
۶) با آمدن کمیت های بین صفر و یک جز پیدایش صنعت رایانه، تعیّن مدرنیسم شکسته می شود و رایانه، مدرنیسم را به پسامدرنیسم می برد که عدم تعین را در قالب علم احتمالات به ارمغان می آورد. علمی که هیچ زمانی به صفر کامل یا یک کامل تبدیل نمی شود، بلکه در کمیت های میان این دو در حال جولان است و از همین حالت عدم تعیّن می تواند وارد فضای بی نهایت شوند.
۷) ریاضی، تجسم بخش تمدن است، چون وقتی فرهنگ به صورت ریاضی در آمد و زبان ریاضی را تطابق یافته با خود یافت فرهنگ به تمدن تبدیل می شود. ریاضی مدرنیسم یک ریاضی خطی بود و تمدنی خطی ساخت، پس یک تکامل خطی را ترسیم کرد که خشونت های بسیاری به وجود آورد(جنگ های جهانی سرد و گرم). جهانی شدن نیز تزی مدرنیسمی است که براساس ریاضی خطی شکل گرفته و خشونت زا است.
۸) پس می توان به یک «فرمول یا الگوی تمدنی» رسید: دین ÿ جهان پدیداری (جهان بینی) ÿ فرهنگ ÿ ریاضی ÿ تمدن. هر دینی نوعی جهان پدیداری (جهان بینی) خاصی به وجود می آورد. این جهان پدیداری با ورود به زندگی روزمره فرهنگ خاصی به وجود می آورد. از جمله قسمت های مهم فرهنگ، تعامل انسان با طبیعت است که ریاضی تشکیل دهنده آن است، پس اگر زبان ریاضی شکل گرفته در یک فرهنگ قدرت یابد و انسجام کافی پیدا کند و به صورت نظریه های ریاضی بروز کند، تمدن به وجود خواهد آمد(تاریخ و مردم شناسی تمدنی شاهد بر آن است).
۹) در تمدن اسلامی از طلوع اسلام و ورود آن به ایران حدود چهار قرن گذشت تا فرهنگ اسلامی به ریاضی تبدیل شود و تمدن قرن های چهارم تا ششم هجری شکل دهد. فهم ریاضی تمدن اسلامی با دیدگاه مردم شناختی و مردم شناسی ریاضی(فرهنگ شناسی ریاضی) بسیار ضروری است؛ ولی می توان گفت که ریاضی در تمدن اسلامی، بر پایه تکثر گرایی و اصالت ماهیت شکل یافته بود، به همین دلیل فرقی میان تمدن اسلامی و غرب امروز از نظر ریاضی وجود ندارد و هم خیام و هم نیوتن به فرمول دو جمله ای ها می رسند.(چون هر دو تمدن، اصالت ماهیتی هستند).
۱۰) با روی کار آمدن صفویه (پس از نابودی تمدن اسلامی توسط مغول) و جایگزین شدن جهان پدیداری عرفانی به جای جهان پدیداری فلسفی، اصالت وجود به جای اصالت ماهیت نشست، پس جهان پدیداری وحدت گرا به جای جهان پدیداری تکثر گرایی جای گرفت که مهم ترین قسمت تأثیر گذار بر ریاضی، رابطه واحد و کثیر است که در معماری اغنایی دوران صفویه تجلی یافته است.
۱۱) منحنی ریاضی خاص خود را دارد منحنی ها قابل محاسبه دقیق کمی نیستند چرا که از راه مماس کردن خط های بسیار می توان به محاسبه کمی آنها نائل آمد، پس به نوعی ریاضی عدم تعینی نزدیک می شود که همان توحید است و در یک عدم تعین رابطه کثیر و واحد را روشن می کند. شاید رها کردن ریاضی و عدم بیان آن در آثار ملاصدرا، بیان گر این نکته باشد که ریاضی های پیش از وی بر اصالت ماهیت استوار است و اصالت وجود به ریاضی دیگری نیاز دارد که ملاصدرا آن را به پس از خود حوالت داده باشد.
۱۲) آنچه بطن و متن اصلی فلسفه ملاصدرا را تشکیل می دهد، صیرورت و حرکت جوهری است و زمان و مکان مفهوم های بنیادی و حرکت و صیرورت هستند، بنیاد تشریح حرکت را می سازند، پس آنچه در باب این دو حرکت گفته شود، در تشریح حرکت و هویت و ماهیت آن نیز تأثیر خواهد گذاشت و حرکت در فیزیک با ریاضی سنجیده می شود، پس می توان براساس نظریه ملاصدرا مکتبی ریاضی خلق کرد که جهان آینده ریاضی را شکل دهد.
۱۳) زمان و مکان در نظر ملاصدرا، دو مقوله وجودی تشکیل می دهد که تشکیک وجودی نیز دارند، پس ما زمان ها و مکان ها داریم؛ زمان و مکان هایی که در عالم زمین و ناسوت تکثر می پذیرند و آفاق و فرهنگ ها را به وجود می آورند، زمان و مکان هایی که عالم ملکوت، جبروت، «واحدیت» و احدیت را تشکیل می دهند: «کل یوم هو فی شأن». رابطه این زمان ها، مکان ها و حرکت ها، رابطه معنا و حرکت را شکل می دهد که یک ریاضی غیرتعین را می سازند. هر یک از این ریاضی ها در زمان و مکان خاص خود تعین می بخشند و تمدن به وجود می آورند؛ ولی در قبال یک ریاضی از یک افق و فرهنگ دیگر و یک ریاضی از عالم ملکوت به بالا نسبی است.
۱۴) به این ترتیب ریاضی شبکه ای ارتباطی تشکیل می دهد که می توان آن را در چارچوب تولید و مبادله معنا تحلیل و مطالعه کرد. ریاضی مقوله ای از ارتباطات میان فرهنگی است که می توان آن را در قالب مردم شناسی ارتباطات و مردم شناسی ریاضی بررسی کرد. سیاستگزاری در باب ریاضی و ارتباطات درونی و برونی سیاستگزاری تمدنی خواهد بود. این سیاستگزاری باید براساس فرمول دین ÿ جهان پدیداری ÿ فرهنگ ÿ ریاضی ÿ تمدن باشد.