﷽
⇠ قسمت هفتم:
⇠#شرحخطبهیغدیر
⇠#دکترباقرپورکاشانی
═══════┅┄
|↫ فراز پنجم: وَاَحاطَ بِکُلِّ شَیءٍ عِلْماً.
|↫ احاطهی علمی و معرفتی خدا به امور هستی.
|↫ حتی قبل از اینکه موجودی باشد، خداوند علم بلا معلوم دارد.
|↫ علم خدا به ارادهی انسان و عاقبت او.
|↫ علم خدا، علّتِ ارادهی انسان و جبرگرایی نیست.
متن تایپی سخنان دکتر باقرپور کاشانی در فراز هفتم:
وَ اَحاطَ بِکُلِّ شَیء عِلماً. نبی اکرم در قسمت مقدماتی و توحیدی خطبهی غدیر این فراز را مطرح کردند: ” وَ اَحاطَ بِکُلِّ شی عِلماً” بعد از اینکه خداوند را به وحدانیتش حمد کردند، فرمودند خداوند به هر چیز احاطه علمی دارد، به هر چیز علم دارد. در آخر سورهی طلاق می خوانیم: ” وَ قَد اَحاطَ بِکُلِّ شی علما” هر چقدر ما معرفت نسبت به خودمان داریم، خداوند بیش از آن معرفتی که ما نسبت به خود داریم دارد چون هیچ خودی به خودش بخواهد چیزی بگوید یا شیای بخواهد خودش به خودش نزدیکتر باشد نیست. یعنی نزدیکترین موجود به من از بین این کثرات که بخواهید حساب کنید خودم هستم، اما خداوند متعال آن علمی که من به خودم دارم، از آن بیشتر علم دارد. ما گاهی سالها میگذرد که بعضی صفاتمان را در یک دستاندازهای خاصی، در یک امتحانهای خاصی میفهمیم که بله ما هم مثلا متکّبر بودیم و تا قبلش فکر میکردیم متواضع بودیم، میفهمیم ما هم حسود بودیم، میفهمیم ما هم بخیل بودیم و قبلش نمیدانستیم. با این که شاید سالها از عمر ما گذشته و گاهیاوقات در جهت تزکّیهی نفس بودیم حواسمان به نفسمان بود، اما خداوند متعال تمام این صفات را، تمام این حالات و کمبودها، تمام این کمالات را در ارتباط با هر موجودی و انسانها میداند. این احاطهی علمی دارد. احاطه او این گونه است که حتی قبل از این که موجودات را خلق کند میدانسته. خدا بود و مخلوقی نبود اراده خلق می کند “اِذا اَرادَ الله شَیً اَن یَقولُ کُن فَیَکون” اراده میکند خلق میکند. قبل از اینکه موجودی معلوم باشد، خداوند علم بلا معلوم دارد که چه خلق میکند و میداند این موجودی که فرض کنید انسان است با ارادهی خود بهشتی میشود یا جهنمی؛ در عوالم قبل چگونه عمل کرده است در این عالم چگونه عمل میکند در برزخ چگونه هست ،در قیامت چگونه است. او میداند که ما چه اراده میکنیم. این احاطهی علمی خداوند است قبل از اینکه موجودی را بخواهد تحقق به آن ببخشد. ممکن است کسی سؤال کند که پس خداوند متعال میداند که من بهشتی میشوم یا جهنمی پس این جبر است. پاسخ داده میشود خیر! علم خداوند علت این نیست که من بهشتی بشوم یا جهنمی، کار خوب انجام بدهم یا کار بد. علم خداوند کاشفیت دارد. خداوند میداند که من چه اراده میکنم از اختیار خودم در جهت خوب یا بد استفاده میکنم. پس آن کسی که فعل خطا با خوب را انجام میدهد من هستم. اما خداوند علم دارد که من چگونه اراده می کنم. مثالی که زده میشود این است که گاهیاوقات ما میبینیم بچهای در اتوبانی میدود، اتومبیلی هم با سرعت زیادی میآید ما میدانیم که چند ثانیهی دیگر این ماشین به این بچه میزند و بچه میمیرد، اما این که من میدانم چند ثانیه دیگر این بچه کشته میشود آیا من علت کشته شدن این بچه هستم؟ خیر! من میدانم، اما آن بچه به اختیار خودش دوید و آن اتومبیل با اختیار خودش چنین سرعت غیر قانونیای را طی کرد و چنین تصادفی صورت گرفت. پس علم خداوند اینگونه است. لذا پیامبر اکرم فرمودند: ” وَ اَ حاطَ بِکُلِّ شَیء عِلماً” یعنی خداوند به هر چیزی علم دارد، حتی به حقیقت علم نیز علم دارد.