استفتاء از آیت الله مکارم در مورد وحدت وجود

استفتا و جواب از آیت الله مکارم در مورد ادعای آقای محسن غرویان در مورد وحدت وجود

سمات: یعنی در عرفان، ما با علم حضوری به خدا می‌رسیم.

غرویان:در عرفان عملی بله.
سمات: یعنی خداوند با ذات عارف یکی می‌شود؟
n بله همین طور است.
سمات:پس شما هیچ ایرادی به انا‌‌‌ الحق منصور و سخن بایزید که لیس فی جُبَّتی الا الله ندارید؟
n من ایرادم به ادبیات آنهاست نه به آن حقیقتی که آنها می‌خواستند بگویند. باید تقیه می‌کردند.
سمات:: وقتی که اتحاد عالم و معلوم شد، می‌گوییم انا‌الحق. یا به قول آقای حسن‌زاده آملی به جای لا تأخُذُهُ سِنَهٌ و لا نَومْ می‌گوییم لا تأخذنی سنه و لا نَوْم. چرا ما باید ملتزم به نتایج مبانی خود نباشیم؟
n من باز هم تکرار می‌کنم که حرفهای اینها را باید درست فهمید. سعی من بر این است که معنای صحیحی برای آنها پیدا کنم نه معنای غلطی. تعجب هم می‌کنم از بعضی از افراد مانند حضرت‌عالی و دیگران که چه اصراری دارید بر اینکه حرفهای عرفا را یک جوری معنا کنید که از تویش کفر درآید و یا مثلاً حرفهای فلاسفه را به گونه‌ای تفسیر کنید که از آن ارتداد بیرون آورید.
سمات: اتفاق فقهای شیعه و سنی بر کفر حلاج بود و بر اساس برخی از روایات، توقیعی از ناحیه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف بر لعن حلاج صادر شد. می‌خواهم بگویم که این مَشی فقهای ما بوده است.
n شما به همه فقها این نسبت را ندهید.
سمات: عموم فقها چنین برخوردی داشته اند
n عموم فقها هم درست نیست بگوییم. شهرت هم ندارد.
سمات: بسیاری از فقهای کنونی هم اگر وحدت وجود را از آنها استفتا کنید، همین را می‌گویند.
غرویان: خیر حضرت آیت الله مکارم حکم کفر را برای قائلین به وحدت وجود در رساله شان آورده بودند. وقتی آقای حسن‌زاده شنیدند و برای ایشان توضیح دادند که وحدت وجود این است، آقای مکارم دستور دادند و آن مسأله را از رساله خود برداشتند. پس الان هم فقهایی هستند که بعد از تبیین و توجیه مسأله، دیگر فتوای به کفر نمی‌دهند.

بسم الله الرحمن الرحیم. حضور محترم حضرت آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

برخی ادعا می‌کنند:

حضرت آیت الله مکارم حکم کفر را برای قائلین به وحدت وجود در رساله‌شان آورده بودند، وقتی آقای حسن‌زاده شنیدند و برای ایشان توضیح دادند که وحدت وجود این است، آقای مکارم دستور دادند و آن مسأله را از رساله خود برداشتند، پس الان هم فقهایی هستند که بعد از تبیین و توجیه مسأله، دیگر فتوای به کفر نمی‌دهند>. نظر شریف در مورد نسبت فوق چیست؟

جواب: بسمه تعالی. این مطلب صحیح نیست و آنچه ما در مورد حکم وحدت وجود گفته­ایم نظر غالب فقهای شیعه است. نظر ما به شرح زیر است:

وحدت وجود معانی متعددی دارد آنچه به طور قطع باطل، و به عقیده همه فقها موجب خروج از اسلام است این است که کسی معتقد باشد: “خداوند عین موجودات این جهان است، و خالق و مخلوق، و عابد و معبودی وجود ندارد، همان­طور که بهشت و دوزخ نیز عین وجود اوست” و لازمه آن انکار بسیاری از مسلمات دین است. هر گاه کسی ملتزم به لوازم آن بشود خارج از اسلام است، و غالب فقهای معاصر ـ اعم از احیا و اموات ـ این موضوع را پذیرفته، و در حواشی عروه به آن اشاره کرده­اند. همیشه موفق باشید ۲۶/۳/۸۹