بسم الله الرحمن الرحیم
از صفات بارز اولیاء خداوند، این است که خدا در نظر آنان بزرگ و غیر او در نظرشان کوچک مىباشد. امیرالمؤمنین على علیه السلام درباره متقین مىفرماید: «عظم الخالق فى انفسهم فصغر ما دونه فى اعینهم (۲۶)؛ خالق در جان آنان بزرگ است پس غیر او در چشمشان کوچک مىباشد.» سّر شجاعت اولیاى الهى نیز در همین است .
بعضى مىپندارند که شجاعت امام حسن علیه السلام کمتر از ائمه دیگر بوده است . براى این که نادرستى این پندار روشن شود به نمونههایى از شهامت آن حضرت اشاره مىشود:
۱- به نقل برخى از مورخان مانند «ابن اثیر»، «ابن خلدون»، «سید هاشم معروف الحسنى» و «باقر شریف قرشى»، امام حسن علیه السلام به همراه برادرش امام حسین علیه السلام در فتح شمال آفریقا با ده هزار رزمنده شرکت کردند. (۲۷)
همچنین به نقل از «طبرى» و «ابن اثیر»، امام حسن علیه السلام و برادرش امام حسین علیه السلام در فتح طبرستان در سال سى هجرى در کنار دیگر رزمندگان اسلام حضور داشتند. (۲۸)
ابونعیم اصفهانى مىنویسد: امام حسن علیه السلام در فتوحات ایران شرکت داشت و در اصفهان و گرگان کنار رزمندگان اسلام بود. (۲۹)
۲- امام مجتبى علیه السلام در جنگ جمل، در رکاب پدر خود امیرالمؤمنین علیه السلام در خط مقدم جبهه مىجنگید و از یاران دلاور و شجاع على علیه السلام سبقت مىگرفت و بر قلب سپاه دشمن حملات سختى مىکرد. (۳۰)
پیش از شروع جنگ نیز، به دستور پدر، همراه عمار یاسر و تنى چند از یاران، وارد کوفه شدند و مردم کوفه را جهت شرکت در این جهاد دعوت کرد. (۳۱)
او وقتى وارد کوفه شد که هنوز «ابوموسى اشعرى» ، یکى از مهرههاى حکومت عثمان بر سر کار بود و با حکومت عادلانه امیرمؤمنان علیه السلام مخالفت نموده، از جنبش و حرکت مسلمانان در جهت پشتیبانى از مبارزه آن حضرت با پیمان شکنان جلوگیرى مىکرد. با این حال حسن بن على علیهماالسلام متجاوز از ۹ هزار نفر از شهر کوفه به میدان جنگ گسیل داشت. (۳۲)
۳- آن حضرت در جنگ صفین، در بسیج عمومى نیروها و گسیل داشتن ارتش امیرمؤمنان علیه السلام براى جنگ با معاویه، نقش مهمى به عهده داشت و با سخنان پرشور و مهیج خویش، مردم کوفه را به جهاد در رکاب على علیه السلام و سرکوبى خائنان و دشمنان اسلام دعوت نمود. (۳۳)
آمادگى او براى جانبازى در راه حق به قدرى بود که امیرمؤمنان، در جنگ صفین از یاران خود خواست که او و برادرش حسین علیه السلام را از پیشتازى در جنگ با دشمن باز دارند، تا نسل پیامبر صلى الله علیه و آله با کشته شدن این دو شخصیت از بین نرود. (۳۴)
آنچه بیان شد، و موارد مشابه آن، نشان از آن دارد که امام حسن مجتبى علیه السلام فردى سخت شجاع و با شهامت بوده، هرگز ترس و بیم در وجود او راه نداشته است.
آن حضرت در پیشرفت اسلام از هیچگونه جانبازى دریغ نمىورزید و همواره آماده جهاد و مبارزه در راه خدا بود .
۲۶- نهج البلاغه، فیض الاسلام، خطبه ۱۸۲٫
۲۷- هاشم معروف الحسنى، سیره الائمه الاثنى عشر، قم منشورات الشریف الرضى، ج۲، ص۱۶/ حقایق پنهان، ص۱۱۷ .
۲۸- همان .
۲۹- اخبار اصفهان، ج۱، ص۴۳- ۴۷ / حقایق پنهان، ص۱۱۷٫
۳۰- ابن شهرآشوب، مناقب آل ابى طالب، ( قم، مؤسسه انتشارات علامه)، ج۴، ص۲۱٫
۳۱- ابن واضح، تاریخ یعقوبى، (نجف، منشورات المکتبه الحیدریه، ۱۳۸۴ ه . ق)، ج۲، ص۱۷۰٫
۳۲- ابن اثیر، الکامل فى التاریخ، (بیروت، دارصادر)، ج۳، ص۲۳۱٫
۳۳- نصربن مزاحم، واقعه صفین، (قم، مکتبه بصیرتى، ۱۳۸۲ ه . ق)، ص۱۱۳٫
۳۴- ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، (قاهره، داراحیاء الکتب العربیه،)